Coraz częściej mamy do czynienia z nadwagą u dzieci i nastolatków. Wynika to z błędnego sposobu odżywiania dzieci, które jest konsekwencją złej relacji z jedzeniem opiekunów czy rodziców. Nieodpowiednia dieta dziecka z nadwagą to jedno. Warto wspomnieć również o braku aktywności fizycznej, która odgrywa ważną rolę w utrzymaniu prawidłowej masy ciała.
Do czego może prowadzić nadwaga u dziecka?
Kiedyś przyszła do mnie mama z córką. Dziewczynka uśmiechnięta, pogodna, otwarta. Wydawałoby się, że waga nie jest tutaj żadnym problemem. Dziewczynka lat 15, według siatek centylowych łapie się już na otyłość, 162 cm wzrostu, waga 68 kg. W trakcie zbierania wywiadu, dziewczyna wręcz smutniała w oczach. Na co dzień mierzyła się z przykrymi komentarzami ze strony rówieśników, rodziny, a niekiedy też nauczycieli. Choroby potwierdzone badaniami to podagra (kwas moczowy 17! przy normie do 5), insulinooporność, podwyższony cholesterol. Natomiast powodem wizyty u dietetyka okazała się niezbędna operacja kolan i ogromny ból stawów odczuwany codziennie.
Widząc tragedię tego dziecka, zadałam sobie pytanie: czy można było zrobić coś wcześniej?
Otyłość często bywa przemilczana przez specjalistów, a jest czynnikiem ryzyka wielu chorób.
Dziewczynka od początku przedszkola sukcesywnie przybierała na wadze niewspółmiernie do wzrostu. Zaczęło się niewinnie, od wakacji u dziadków. W wieku 9 lat zaczęła narzekać na ból stawów kolanowych. Padła diagnoza: bóle wzrostowe i nikt nawet nie zająknął się na temat nadmiernej masy ciała. Niestety przez kolejny rok ból się na tyle nasilił, że zaczął utrudniać uczestniczenie w lekcjach w-f, które były i tak już dużym wyzwaniem ze względu na słabą kondycję i masę ciała. W konsekwencji dziewczynka została skierowana do ortopedy. Dalsza diagnostyka pokazała zmiany w stawach. Niestety tutaj również nikt nie pochylił się na tuszą. Dopiero po informacji o wymaganej operacji, w głowach rodziców zapaliła się czerwona lampka. Wtedy postanowili odwiedzić dietetyka. Jak to mówią lepiej późno niż w cale.
Nieodpowiednia dieta jest najczęstszym powodem nadwagi u dzieci.
Otyłość jest to choroba, która powstaje wskutek spożywania nadmiernej ilości kalorii do zapotrzebowania. Powoduje permanentny stan zapalny organizmu, który prowadzi do wielu powikłań zdrowotnych, a w konsekwencji do śmierci. Tak ŚMIERCI i to trzeba jasno i wyraźnie wyartykułować. To nie jest choroba, która zabija od razu i spektakularnie, a powoli uśmiercając poszczególne narządy w organizmie już od najmłodszych lat. Tym bardziej nam jako rodzicom powinno zależeć na walce z otyłością.
Jak sprawdzić czy dziecko ma nadwagę?
Powszechnie stosowaną metodą do pomiaru nadwagi i otyłości jest BMI (Body Mass Index) wskaźnik względnej masy ciała. Natomiast u dzieci i młodzieży do lat 18 do interpretacji wyżej wymienionego wskaźnika stosuje się siatki centylowe odpowiednie do wieku i płci badanych. BMI w przedziale 85-95 centyla odpowiada nadwadze, a powyżej 95 centyla otyłości takie kryteria przyjęte są w Europie. Z badań wynika, iż 70 % dzieci i nastolatków, które są otyłe utrzymają tą tendencje w wieku dorosłym.
W takim razie co można zrobić, aby uniknąć otyłości u dzieci?
Przede wszystkim zapewniać codziennie ruch na świeżym powietrzu, wspólne spacery, jazda na rowerze. Przyjrzeć się swojemu sposobowi odżywiania, ponieważ dzieci często naśladują nas – rodziców. Skonfrontować nasz sposób odżywiania z ogólnymi normami (dostępnymi na stronie Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej), czyli tak zwaną piramidą zdrowego odżywiania. A w razie potrzeby spróbować zmodyfikować swój styl do ogólnych zaleceń.
Jaką dietą walczyć z nadwagą u dziecka?
Jeżeli natomiast dziecko jest otyłe lepiej udać się do specjalisty niż działać na własną rękę. Działając sami możemy zrobić więcej szkody niż pożytku Odchudzanie w kluczowym momencie wzrostu i rozwoju hormonalnego jest czasochłonne. Sam proces nie powinien odbywać się przy użyciu diet redukcyjnych, a dostosowanych do zapotrzebowania organizmu. Pracuje się nad zmianą nawyków żywieniowych oraz stylu życia. Jest to trudne, ponieważ dziecko w tym wieku dokonuje już samodzielnych wyborów i potrzeba silnego samozaparcia, żeby np. nie kupić batonika w sklepiku szkolnym. Warto zwrócić uwagę, że w procesie odchudzania rodzina stanowi główne wsparcie, ale często potrzebna jest pomoc całej społeczności, w której się dziecko obraca.
Z czym mierzą się dzieci z nadwagą na co dzień?
Ostatnio byłam świadkiem, jak jedna z koleżanek, chciała kupić pozostałym lody. W grupie jedna dziewczynka odmówiła, mówiąc, że boli ją brzuch. Okazało się, że to nie pierwszy raz. Pewnie nie muszę dodawać, że była to dziewczynka otyła i prawdopodobnie wstydziła się tego, że jest na diecie.
Ta sytuacja poniekąd pokazuje, z czym się zmagają otyłe dzieci. Wyobrażam sobie jak trudno byłoby mi być w takiej sytuacji, a co dopiero dziecku, które dopiero kształtuje swoją psychikę. Nam dorosłym jest trudno utrzymać się w ryzach zdrowego odżywiania. Jeżeli zmieniłam swoje nawyki i cały dzień jadłam dobrze, a na wadze nie ma różnicy – to po co mam dalej to robić? Dzieci żyją dniem dzisiejszym, dlatego trudno pracować z nimi na celach dalekobieżnych.
Z otyłości się nie wyrasta...
Myślę, że w przypadku mojej pacjentki, można było zareagować wcześniej. Otyłość jest ciężką chorobą, która niesie za sobą konsekwencje psychiczne jak i fizyczne. Nie czekajmy aż dzieci „wyrosną” bo nawet WHO mówi o tym, że dzieci, które są otyłe już nie wyrastają z otyłości, tylko wchodzą z nią w dorosłość. Warto wspomnieć też o tym, że otyłość dzieci ma swoje konsekwencje dla postawy ciała. Pamiętajmy, że to my dorośli swoim zachowanie i tym co kupujemy kształtujemy nawyki żywieniowe naszych dzieci. To jaką dietę będzie stosować nasze dziecko i czy będzie miało nadwagę, zależy głównie od nas. To przekłada się na to, że to my jako rodzice, dziadkowie, opiekunowie mamy realny wpływ na zdrowie i życie naszych dzieci. Jeżeli
Pamiętaj, że nigdy nie jest za późno na wprowadzenie odpowiedniego leczenia, w tym diety, u dziecka z nadwagą!
Bibliografia:
- J.Skibiński P.Pruszczykowska-Przybylska, Zależności między poziomem witaminy D a ilością tkanki tłuszczowej człowieka, Kosmos problemy nauk biologicznych, Tom 70 nr 1, str 95-102, 2021
- A. Brzęk, Czynniki egzogenne wpływające na kształtowanie postawy ciała u dzieci i młodzieży w aspekcie fizjoprofilaktyki pierwotnej, Zdrowie człowieka w ontogenezie. Tom I. Aspekty biomedyczne str 41-45, 2020
- E. Barańska, E. Gajewska, M. Sobieska, Otyłość i wynikające z niej problemy narządu ruchu, a sprawność motoryczna dziewcząt i chłopców z nadwagą i otyłością prostą, Nowiny Lekarskie, 81, 4, 337-341, 2012
- P. Izdebski, A. Rucińska-Niesyn, Psychologiczne uwarunkowania otyłości u dzieci – rola rodziny, Rocznik Naukowy Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, Transdyscyplinarne Studia o Kulturze (i) Edukacji nr 4, 149-159, 2009
- J. Baran, Wpływ aktywności fizycznej i wybranych okołoporodowych czynników ryzyka na występowanie nadwagi i otyłości u dzieci, 2018