Pierwsze lata życia to kluczowy moment, by rozpocząć zdrowy, aktywny styl życia. Dzieci od początku mają naturalną potrzebę ruchu, same zaczynają się przekręcać, przewracać, podciągać, podnosić, siadać, raczkować, chodzić, biegać, wspinać się na drzewa, drabinki, murki itd. O ile rozwój psychofizyczny nie jest zaburzony, właściwie nie ma ograniczeń. Należy im tylko stworzyć przestrzeń i odpowiednie warunki. Ruch dla dzieci jest zabawą, przyjemnością i wielką atrakcją. Jak to więc możliwe, że w pewnym momencie motywacja do aktywności fizycznej znika?
Każdy rodzic zdaje sobie sprawę, jak ważny jest ruch dla dziecka. Jest przede wszystkim elementem zdrowego życia:
- poprawia samopoczucie,
- zapewnia prawidłowy rozwój układu mięśniowo-szkieletowego (kości, mięśnie i stawy),
- stymuluje rozwój układu krążenia oraz oddechowego (serce i płuca),
- pobudza rozwój układu nerwowego (koordynacja i balans ciała, kontrola ruchów),
- warunkuje utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Wpływ rodzica na codzienną aktywność dziecka.
Dzieci uważnie nas obserwują, to jak spędzamy swój czas wolny. Rodzic, który lubi spacerować, jeździć na rowerze, rolkach, biegać czy grać w piłkę pokazuje swoim pociechom, że taki sposób spędzania czasu jest przyjemny. Nie możemy wymagać od kilkulatka, że pojeździ sobie sam na rowerze, a rodzic w tym czasie ponadrabia zaległe seriale. Pamiętajmy, że dzieci nas obserwują i uczą się od nas. Przykład idzie z góry, uprawiaj sport ze swoim dzieckiem.
Dzieci chcą z nami spędzać czas, chcą robić to co my, dla nich to zabawa, przyjemność. To jest najlepszy czas żeby pokazać różne formy aktywności – pływanie, spacerowanie, wspinanie się, skakanie, granie w piłkę, bieganie, jazdę na rowerze i hulajnodze, taniec, sztuki walki. Wiek przedszkolny to tzw. złoty wiek rozwojowy – wtedy kształtują się wszystkie cechy sprawnościowe – wzmocnienie mięśni i kość, dojrzewają wyższe ośrodki układu nerwowego. Spędzajmy z dziećmi jak najwięcej czasu aktywnie.
Aktywności zorganizowane tzw. zajęcia dodatkowe
Oprócz naszego wpływu w późniejszym życiu naszego przedszkolaka czy też ucznia pojawią się rówieśnicy, a także różne zajęcia dodatkowe. Dziecko chętnie będzie sprawdzać różne oferty i należy mu na to pozwolić (oczywiście stosując ograniczony wybór). Zaczyna się poszukiwanie pasji, więc dziecko sprawdza, testuje, podobnie jest w wieku wczesnoszkolnym, wtedy dziecko poznaje samego siebie i testuje różne aktywności. Pamietajmy, że nie ma zajęć bardziej lub mniej rozwojowych – są ciekawe i nudne. Jeśli nasze dziecko zaczyna żyć tą aktywnością, jest bardzo zaangażowane, to należy je wspierać, bo być może oznacza to uzdolnienie w tym kierunku.
A co takiego daje dziecku regularne uprawianie sportu?
Na początku to zawsze jest przyjemność. Potem staje się rutyną, ale rutyna nie zawsze musi oznaczać nudę. Taka powtarzalność wprowadza spokój, harmonię, a także pozwala na doskonalenie czynności, którymi się zajmujemy. Dzieci wbrew pozorom lubią stały grafik, chcą wiedzieć, co po czym następuje. Sport wymaga powtarzalności, ciągłego ćwiczenia tego, czego dziecko się nauczyło. Jednocześnie wprowadza dynamikę i zmienność. Sukcesy nawet te niewielkie są nagrodą za te wszystkie momenty, w których poświęcało siły oraz całą swą uwagę tej jednej dyscyplinie. Jeśli malec jest w stanie poświęcić się, to jest duża szansa na to, że skorzysta z tych samych mechanizmów w dalszych latach swojego życia. Tak jak i w sporcie będzie potrafiło stawiać sobie drobne cele i stopniowo je realizować. Jest więc to cenna lekcja dotycząca całego przyszłego życia naszej pociechy.
Dlaczego stosowanie nagród i kar nie działa?
Motywacja to siła i energia do podejmowania wyzwań i stawianie czoła przeciwnością. Źródło jej jest w każdym człowieku. Dziecko ma podobnie. Robi, bo chce, bo jest to dla niego ważne, bo ma z tego satysfakcję i radość, zadowolenie, bo dostrzega sens swojego działania. Natomiast motywacja zewnętrzna, czyli system nagród i kar, ale także szantaż, przekupywanie, wywoływanie poczucia winy, presja – są bardzo krótkotrwałe, poza tym wyzwalają skłonności do rywalizacji lub działania nastawionego na cel.
Jeśli nam rodzicom zależy na pasji i miłości do sportu, to zapomnijmy o motywacji zewnętrznej.
Jak budować i wzmacniać motywację wewnętrzną?
Według psycholog Carol Dweck motywacja zależy od sposobu myślenia. Badaczka wyróżniła dwa nastawienia na sukces – nastawienie na trwałość (sukces to talent, umiejętność) i na rozwój (sukces to ciężka praca i wytrwałość). Oczywiście rodzice mogą wspomóc nastawienie na rozwój doceniając wysiłek i wytrwałość. W praktyce chwaląc dziecko zamiast mówić jesteś mądry, zdolny, sprytny, inteligentny, skupmy się na szczegółach – widziałam, że kosztowało Cię to dużo pracy. Pokazujmy przykłady ludzi, którzy ciężką pracą osiągnęli w swojej dziedzinie sukces.
Wspierajmy motywację wewnętrzną poprzez docenianie, interesujmy się pasją dziecka, zauważmy poprawę, nie porównujmy z innymi, budujmy samoocenę, akceptujmy, stwórzmy odpowiednie nastawienie i przyjazną atmosferę.
Co zrobić kiedy dziecko traci motywację do aktywności fizycznej? Kiedy przychodzi zniechęcenie zajęciami dodatkowymi?
Ruch ma być dobrą zabawą, a nie przykrym obowiązkiem. Na pewno nie wolno zmuszać. Jeśli pojawi się zniechęcenie i brak wytrwałości to rozmowa z dzieckiem pewnie część wątpliwości rozwieje. Jeśli nasza pociecha korzysta z zajęć zorganizowanych to należy poobserwować, co się dzieje w trakcie, porozmawiać z osobą prowadzącą. Dziecko ma prawo zrezygnować z danych zajęć, zmienić na inne. Czasami przerwa i odpoczynek wystarczy. Czasami okaże się, że nasza pociecha nie będzie drugim Lewandowskim czy Świątek. To jednak nie zmienia faktu, że ruch jest niezbędny do prawidłowego rozwoju fizycznego i psychicznego i należy go dziecku zapewnić. A godzina na wspólnej aktywności to świetna alternatywa również dla nas. Może my również odkryjemy swoją pasję do sportu. A jak badania pokazują, to co robimy jest ważniejsze od tego co mówimy.
Bibliografia:
- Aronson, E., Wilson, T., Akert, R. Psychologia społeczna. Poznań: Zysk Ska
- Dweck C., Nowa psychologia sukcesu. Warszawa: Muza SA
- Steinke – Kalembka J., Dodaj mi skrzydeł! Jak rozwijać u dzieci motywację wewnętrzną? Edgard
