Nierówna długość nóg jest najczęstszym powodem powstania skoliozy, o którym…możemy przeczytać w internecie. I nie byłoby to problemem, o ile nie skutkowałoby to noszeniem wkładki pod “krótszą” nogę. Czy rzeczywiście skrót kończyny jest częsty? Czy zawsze jest prawidłowo rozpoznawany i wdrażane jest właściwe leczenie? Rozwiejmy te wątpliwości!
O ile krótsza jest Twoja noga?
Ciało człowieka nie jest symetryczne. Z tym stwierdzeniem trudno się kłócić. Zawsze istnieje niewielka różnica pomiędzy prawą a lewą stroną ciała. Nasze kończyny, czyli nogi i ręce również nie są idealnie równe. Zdarza się jednak, że ta różnica wykracza poza zakres tolerancji. W takim przypadku skrócenie jednej z kończyn, powoduje pochylenie miednicy w stronę krótszej nogi. W konsekwencji kręgosłup również pochyla się w tę stronę i po pewnym czasie powstaje skolioza.
Kto może rozpoznać skrót kończyny?
Zwykle pierwszym objawem, który zauważają pacjenci jest asymetria w obrębie kręgosłupa. Z takim problemem najczęściej w pierwsze kroki kierujemy do lekarza ortopedy lub do fizjoterapeuty.
Istnieją proste testy, które pozwalają stwierdzić czy skolioza może wynikać z długości nóg. Jednym z nich jest badanie kąta rotacji tułowia skoliometrem. Jeżeli w badaniu na siedząco wartość na skoliometrze znacząco się zmniejsza, możemy podejrzewać skrócenie jednej kończyny dolnej. W takim wypadku specjalista powinien zlecić RTG zarówno kręgosłupa jak i kończyn dolnych.
Zdjęcie rentgenowskie kręgosłupa nie wystarczy do diagnozy.
Zdjęcie RTG kręgosłupa może być wskazówką do rozpoznania skrótu kończyny. Możemy podejrzewać, że jedna noga jest krótsza, jeżeli:
- talerze biodrowe są ustawione asymetrycznie,
- kość krzyżowa jest ustawiona skośnie,
- stawy biodrowe są na różnej wysokości,
- brak jest rotacji wyrostków kolczystych.
Czasem zdarza się, że ortopeda na podstawie samego RTG kręgosłupa, rozpozna skrót kończyny i zaleci wyrównanie.
Jednak jedynym badaniem potwierdzającym skrót kończyny dolnej jest RTG skalowane kończyn dolnych.
Skrócenie strukturalne a funkcjonalne?
Natomiast mało znanym faktem jest, że różnica w długości nóg często nie wynika z różnej długości kości. Mówimy wtedy o funkcjonalnym skrócie kończyny dolnej. Jest to pozorne skrócenie kończyny dolnej, które można zdiagnozować przy użyciu testów klinicznych. Pojawia się w wyniku asymetrycznego napięcia mięśni lub torebki stawowej.
Postępowanie, jakie należy w takim przypadku wdrożyć to terapia manualna i ćwiczenia, które przywracającą odpowiednie napięcie danych struktur i prawidłowe ustawienie nóg i miednicy.
Natomiast skrócenie strukturalne jest zmianą długości samej kości w obrębie kończyny dolnej. Zazwyczaj występują różnice w długości 10 mm-15mm. U dzieci te różnice są spowodowane spowolnieniem wzrostu jednej kończyny i wymagają wyrównania oraz obserwacji. Zmiany powyżej 20mm wymagają dalszej diagnostyki, odpowiedniego wyrównania i leczenia przyczynowego.
Skolioza strukturalna a funkcjonalna?
Skolioza funkcjonalna jest takim rodzajem skoliozy, której przyczyna jest znana i zlokalizowana jest bardzo często poza kręgosłupem.
Najczęściej spowodowana jest skrótem funkcjonalnym kończyny dolnej, ale również skrótem strukturalnym, stanem zapalnym w jednym ze stawów kończyny dolnej lub wiotkością wielostawową (wpływa ona na ustawienie wszystkich stawów, w tym kończyn dolnych).
Zlikwidowanie przyczyny skoliozy funkcjonalnej powinno przywrócić prawidłowe ustawienie kręgosłupa.
Skolioza strukturalna jest zmianą tkanki kostnej kręgów kręgosłupa.
Długo trwająca skolioza funkcjonalna może ulec przekształceniu w skoliozę strukturalną, dlatego bardzo ważne jest jak najszybsza, dokładna diagnostyka skrótu kończyny i wdrożeniu odpowiedniego leczenia.
Kiedy wyrównujemy skrót kończyny?
Decyzję o wyrównaniu skrótu kończyny należy podjąć po dokładnej diagnostyce i różnicowaniu między skrótem strukturalnym a funkcjonalnym. Nie należy wyrównywać wkładką skrótu funkcjonalnego, ponieważ nie niweluje przyczyny a nawet może pogłębiać i utrwalać występujące zmiany.
Jakie wyrównanie skróconej kończyny?
Leczeniem skrócenia kończyny mniejszego niż 2 cm jest wykonanie indywidualnych wkładek ortopedycznych do buta. Po ich wykonaniu warto udać się do fizjoterapeuty w celu sprawdzenia jak ciało reaguje na wyrównanie i czy odpowiednio się koryguje, jeśli nie zalecana jest fizjoterapia. Skrócenia kończyn większe niż 2 cm wymagają wyrównania zewnętrznego buta, oraz leczenia ukierunkowanego na przyczynę skrótu.
A może podpiętek?
Bardzo często może się zdarzyć, że wyjdziecie z gabinetu lekarza z zaleceniem wyrównania skrótu za pomocą podpiętka. Stanowisko fizjoterapeutów w tym przypadku jest jedno: nie zalecamy! Kiedy umieścimy podwyższenie pod piętą, stopa ustawia się w zgięciu podeszwowym, kolano cofa się, a miednica rotuje do przodu. Więc zamiast wyrównania wysokości talerzy biodrowych, miednica zaczyna się skręcać.
Strukturalny skrót nogi to rzadkie zjawisko.
Skrócenie jednej nogi występuje przedziale 3-15% w ogólnej populacji, a w przypadku pacjentów z skoliozą idiopatyczną 1,5-2%. Ten podział procentowy pokazuje jak niewielu pacjentów ze skoliozą dotyczy skrót i pokazuje jak ważna jest dokładna diagnostyka różnicująca w celu postawienia trafnej diagnozy.
Bibliografia:
- Raczkowski JW, Daniszewska B, Zolynski K. Functional scoliosis caused by leg length discrepancy. Arch Med Sci. 2010 Jun 30;6(3):393-8.
- Ploumis A, Trivedi V, Shin JH, Wood KB, Grottkau BE. Progression of idiopathic thoracic or thoracolumbar scoliosis and pelvic obliquity in adolescent patients with and without limb length discrepancy. Scoliosis Spinal Disord. 2018 Sep 24;13:18.
- Kobayashi K, Ando K, Nakashima H, Machino M, Morozumi M, Kanbara S, Ito S, Inoue T, Yamaguchi H, Mishima K, Ishiguro N, Imagama S. Scoliosis Caused by Limb-Length Discrepancy in Children. Asian Spine J. 2020 Dec;14(6):801-807.
- Buyukaslan A, Abul K, Berk H, Yilmaz H. Leg length discrepancy and adolescent idiopathic scoliosis: clinical and radiological characteristics. Spine Deform. 2022 Mar;10(2):307-314.
- Sheha ED, Steinhaus ME, Kim HJ, Cunningham ME, Fragomen AT, Rozbruch SR. Leg-Length Discrepancy, Functional Scoliosis, and Low Back Pain. JBJS Rev. 2018 Aug;6(8):e6.
