Lekarz ortopeda podczas wizyty zleca Twojemu dziecku gorset. Na twarzy Twojej pociechy maluje się przerażenie, złość i sprzeciw. Zwłaszcza, że często trafia na okres dojrzewania, a wtedy młodzież szczególnie martwi się o swój wygląd zewnętrzny. Tobie też jest nie do śmiechu – koniec sportu, wakacje w domu, wożenie wszędzie autem. Ale czy rzeczywistość w gorsecie naprawdę tak wygląda? W tym artykule odpowiemy na najczęstsze pytania dzieci, które rodzi gorset ortopedyczny w skoliozie.
1. Jak działa gorset ortopedyczny w skoliozie?
Podstawowym celem noszenia gorsetu jest zapobieganie progresji skrzywienia w trakcie wzrostu. W skoliozie kręgosłup się zakrzywia w różne strony. Również kręgi, z których się składa kręgosłup ulegają skręceniu. Więcej na ten temat możesz przeczytać w artykule o skoliozie u dzieci. Twój gorset zostanie uformowany tak, aby utrzymać kręgosłup w prostej, nie skręconej pozycji. Robi to, wywierając nacisk na łuk skrzywienia od strony zewnętrznej. Dzięki temu staniesz prosto, aby uniknąć ucisku.
2. Czy w przypadku mojej skoliozy powinnam nosić gorset ortopedyczny?
Gorset jest zwykle stosowany, aby zapobiec pogłębieniu skoliozy:
- w skoliozach o wartości kąta Cobba 25-45 stopni,
- < 25 stopni, w przypadku:
– dużej progresji skrzywienia,
– dodatkowego schorzenia,
– gdy u członków rodziny występuje skolioza
- > 45 stopni, kiedy nie ma konieczności przeprowadzenia operacji (np. duży Risser).
W pozostałych przypadkach stosowane są inne metody. Dowiedz się więcej o możliwościach leczenia skoliozy.
3. Jakiego gorsetu potrzebuję i dlaczego?
Twój lekarz ortopeda razem z ortotykiem (specjalistą, który zajmuje się wytwarzaniem i dostosowaniem gorsetów ortopedycznych) określą jaki rodzaj gorsetu będzie najlepszy dla Ciebie. Rodzaj gorsetu jest zależny od kilku czynników:
- lokalizacji skrzywienia,
- elastyczności skrzywienia,
- ilości łuków skrzywienia,
- pozycji i rotacji niektórych kręgów kręgosłupa,
- innych schorzeń, które występują.
Najczęściej możesz wybrać sobie kolor lub wzór na gorsecie.
Noszenie gorsetu zgodnie z zaleceniami jest kluczowe dla jego skuteczności w leczeniu skoliozy.
Gorset działa tylko wtedy, kiedy nosisz go zgodnie z zaleceniami. Dlatego bardzo ważne jest, abyś uczestniczył w procesie.
Oczywiste jest, że im częściej nosisz gorset tym jest skuteczniejszy. Tak więc jeśli skrócisz godziny noszenia gorsetu, stracisz część swojej szansy na sukces. Zwiększy to prawdopodobieństwo, że w pewnym momencie będziesz potrzebować operacji.
4. Jak długo będę nosić gorset?
Najbardziej kluczowy dla leczenia skoliozy jest okres szybkiego wzrostu. To wtedy mamy możliwość wywarcia korygującego wpływu na skoliozę. Lekarz zlecając gorset, bierze pod uwagę etap Twojego wzrostu i dojrzewania. Na tej podstawie opracowuje spersonalizowany harmonogram określający, ile godzin dziennie należy nosić gorset. Według międzynarodowych standardów możliwe jest:
- czasowe noszenie gorsetu między 12-20h w ciągu dnia (po szkole i do spania),
- całodniowe 20-24h w ciągu dnia (zdejmowany na czas terapii i czynności higienicznych),
- czasami zalecane jest tylko stosowanie nocne 8-12h (do snu).
Gorset nosi się do czasu, gdy pacjent zakończy rosnąć lub skrzywienie osiągnie wartość, w której zalecana jest operacja. Zgodnie z badaniami u większości dziewczynek zakończenie wzrostu przypada między 18 a 24 miesiącem od pierwszej miesiączki. Chłopcy dojrzewają później, więc często muszą nosić gorset do późniejszego wieku.
5. Jak gorset wpłynie na moje codzienne życie?
Przyzwyczajenie się do noszenia gorsetu prawdopodobnie zajmie trochę czasu. Z czasem gorset staje się coraz wygodniejszy. Po pewnym czasie sam przestaniesz zauważać, że masz go na sobie.
Od Ciebie zależy, czy chcesz powiedzieć o tym, że go nosisz innym osobom. Jednak wiele osób uważa, że łatwiej go stosować, gdy można porozmawiać o tym z przyjaciółmi.
Oto kilka pomocnych wskazówek od osób noszących gorset i ich rodziców:
- Rozmawiaj z innymi, którzy mają skoliozę.
- Ciesz się z zakupów nowych ubrań, które pasują do gorsetu.
- Rób wszystko co robiłeś zanim dostałeś gorset.
- Nie krępuj się nim, tylko spróbuj go ukryć. To tak jak aparat ortodontyczny na zębach: jest na jakiś czas!
- Nie licz, że dostaniesz zwolnienie z W-F!
- Udekoruj gorset.
- Nazwij go.
6. Jakie ubrania mogę nosić?
Ubrania noszone pod gorsetem są prawie tak samo ważne, jak te które nakładasz na gorset.
Najważniejsze cechy koszulki pod gorset:
- dopasowana, bezszwowa – zapobiega otarciom (nie marszczy się i nie odciska pod gorsetem),
- zakrywająca pachy (jeśli gorset sięga do pachy),
- z oddychającego materiału (może być gorąco w gorsecie),
- na ramiączkach (w upalne dni i gdy chcesz nałożyć bluzkę na wierzch z odkrytymi ramionami).
Dzisiejsze trendy w modzie sprawiają, że znalezienie stylowych ciuchów jest łatwiejsze niż kiedykolwiek. Ukrycie gorsetu pod ubraniem nie jest już wyzwaniem.
Co zakładać na gorset:
- długie koszule lub t-shirty,
- legginsy,
- sukienki i spódnice z gumką w tali,
- spodnie z wysoką talią, możesz kupić luźniejsze i użyć paska,
- topy lub bluzki luźnymi rękawami (pomagają ukryć asymetrię barków związaną ze skoliozą),
- zakładanie warstw (top połączony z swetrem, kurtką, marynarką itp. to niezawodny sposób na ukrycie ortezy),
- spodnie z elastyczną talią (szorty gimnastyczne, spodnie dresowe itp.),
- oversizowe t-shirty, koszule, bluzy, swetry
Pamiętaj, aby przed zakupem ubrania przymierzać na gorset. Dzięki temu unikniesz niepotrzebnej frustracji w domu (jak wtedy, gdy okazuje się, że kupiona bluzka jednak nie wygląda dobrze z ulubioną spódnicą).
7. Czy nadal mogę ćwiczyć?
Utrzymanie ciała w ruchu jest niezwykle ważne. Sport i inne aktywności nie pogorszą skoliozy. Powinieneś porozmawiać z swoim fizjoterapeutą o tym, jakie aktywności możesz wykonywać. Zazwyczaj będzie to większość dyscyplin. Ważna jest świadomość swojego ciała i znajomość prawidłowej korekcji postawy. Należy pamiętać również, że ćwiczenia z fizjoterapeutą są nieodzowną częścią terapii, i noszenie gorsetu nie zwalnia z obowiązku wykonywania ćwiczeń korygujących skrzywienie w gabinecie i w domu.
8. Jaka jest najlepsza pozycja do spania w gorsecie?
W zasadzie tylko pozycja na brzuchu nie jest ani wygodna, ani zalecana podczas noszenia gorsetu.
Spanie na plecach nie wymaga jakichś specjalnych modyfikacji. Natomiast jeżeli chodzi o spanie na boku, to dobrze jest na początku włożyć coś pomiędzy kolana. Może to być duża poduszka, zwinięta kołdra czy poduszka dla kobiet w ciąży. Z czasem dzieci rezygnują z takich pomocy i przyzwyczajają się do spania w gorsecie.
9. Czy będę w stanie sam założyć i zdjąć gorset?
Właściwe założenie gorsetu początkowo wymaga pomocy. Przy odbiorze gorsetu, ortotyk tłumaczy, jak najlepiej założyć gorset z pomocą i samodzielnie.
W teorii wygląda to tak, że osoba, która pomaga zakładać gorset stoi przed Tobą. W jednej ręce trzyma gorset otworem w stronę Twoich pleców. Następnie sięga wokół Ciebie ramieniem, otwiera gorset na tyle szeroko abyś mógł w niego wejść. Kolejne kroki należą do Ciebie:
- upewnij się, że wszystkie paski są na zewnątrz gorsetu,
- połóż się na plecach, upewnij się czy gorset nie jest skręcony,
- zegnij biodra i kolana o 45 stopni, tylko wtedy orteza będzie prawidłowo się układać,
- trzymając ręce na „biodrach” zepchnij ortezę w kierunku stóp, tak aby gorset po wewnętrznej stronie ortezy pasował do kształtu kości biodrowych,
- upewnij się, że koszulka się nie marszczy, ponieważ może to powodować odciski na skórze,
- następnie przełóż paski przez klamry i zapinij rzepy w zaznaczonym miejscu przez ortotyka,
- z pomocą możesz wstać.
Po niedługim czasie, będziesz w stanie zakładać gorset samodzielnie.
10. Jak się robi gorset ortopedyczny do korekcji skoliozy?
Jeśli Twój lekarz zaleci gorset, będziesz się musiał się udać do ortotyka. Każdy gorset jest wykonywany indywidualnie dla danej osoby.
Zostaniesz umówiony na wizytę wstępną, gdzie będzie zdjęta miara na Twój gorset, a następnie na wizytę dopasowującą, aby odebrać go. Po odebraniu gorsetu będziesz regularnie odwiedzał ortotyka, aby upewnić się, czy cały czas prawidłowo działa.
Pierwsza wizyta – zdejmowanie miary:
Może trwać 1-2 godziny. Podczas badania, ortotyk oceni plecy, dokona pomiarów i wykona opatrunek gipsowy lub cyfrowy skan tułowia. Podczas tej wizyty będziesz mógł wybrać kolor i nadruk na gorsecie, aby był dla Ciebie wyjątkowy
Druga wizyta – dopasowywanie gorsetu:
Wizyta trwa od 2 do 6 godzin w zależności od złożoności gorsetu. Podczas wizyty kilkukrotnie przymierzysz gorset, a ortotyk w razie potrzeby przytnie gorset i doda peloty. Poćwiczysz zakładanie i zdejmowanie oraz chwilę go ponosisz, aby ocenić czy nic nie uwiera.
Kolejne wizyty – kontrolne:
Po otrzymaniu ortezy co jakiś czas trzeba wrócić na wizytę kontrolną. Kiedy ciało trochę podda się korekcji, ortotyk przystosowuje gorset do nowych warunków fizycznych (może dodać peloty, coś przyciąć, dogiąć). Jeżeli robi się gorąco, można wywiercić dodatkowe otwory w gorsecie dla lepszej wentylacji.
Jeśli w dowolnym momencie będziesz mieć wątpliwości lub pytania dotyczące ortezy lub jej dopasowania, zawsze możesz się skontaktować ze swoim ortotykiem o w razie potrzeby dokonać korekty.
Twoje dziecko zadało Ci pytanie, na które nie ma tu odpowiedzi? Zapraszamy na nasza grupę dla rodziców na Facebooku. Możesz tam podpytać innych rodziców, jakie są ich doświadczenia, poradzić się specjalistów czy podyskutować o możliwościach leczenia. A dołączyć możesz klikając przycisk poniżej.
Bibliografia:
- Negrini, S., Donzelli, S., Aulisa, A.G. et al. 2016 SOSORT guidelines: orthopaedic and rehabilitation treatment of idiopathic scoliosis during growth. Scoliosis 13, 3 (2018).
- Kotwicki T., Durmała J., Czaprowski D, Głowacki M., Kołban M.Snela S., Śliwiński Z., Kowalski I., Zasady leczenia nieoperacyjnego skolioz idiopatycznych – wskazówki oparte o zalecenia SOSORT 2006.
- Xingye Li, Haiwei Guo, Chong Chen, Haining Tan, Youxi Lin, Zheng Li, Jianxiong Shen, Does Scoliosis Affect Sleep Breathing?, World Neurosurgery, Volume 118, 2018
- Opis i zasada działania gorsetów ortopedycznych.
