Cóż…nigdy nie byłam pacjentem, któremu sugerowano leczenie skoliozy i poszukującym metod. Chociaż, jak się okazało kilkanaście lat później, powinnam… Niemniej jednak spotykam wielu rodziców, którzy przez tę drogę przechodzą. A żeby znaleźć metodę, trzeba wiedzieć czego właściwie się szuka. W internecie opisywanych jest wiele metod, które stosuje się w terapii skoliozy. Jak wybrać odpowiednią dla swojego dziecka?
Leczenie skoliozy zależy od jej kąta.
Zacznijmy od tego, jak dzielimy skoliozy u dzieci i od czego może zależeć wybór metody leczenia skoliozy.
Czynniki wpływające na progresję (pogorszenie) skoliozy:
- wielkość kąta skrzywienia,
- wielkość kąta rotacji kręgów,
- ilość łuków,
- wiek,
- wynik testu Rissera,
- płeć.
Po badaniu skoliozy w procesie diagnostycznym poznamy wartość kąta skrzywienia. Biorąc pod uwagę klasyfikację ze względu na wartość kąta skoliozy, dobieramy sposób leczenia:
- 10-24 stopnie – fizjoterapia,
- 25-45 stopni – gorset i fizjoterapia,
- >50 stopni – leczenie operacyjne i fizjoterapia.
Widzisz wspólny mianownik? To nie przypadek….
Leczenie chirurgiczne powinno być ostatecznością.
Często leczenie operacyjne jest wymieniane solo. Niestety znam nastolatki, które z góry zakładają, że nie będą ćwiczyć. Liczą na to, że operacja rozwiąże wszystkie ich problemy. Niemalże jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Tylko to tak nie działa…
Zarówno przed jak i po operacji wymagana jest fizjoterapia. Im lepiej przygotowany pacjent do zabiegu, tym szybciej po operacji dochodzi do siebie. Również korekcja, którą chirurg może uzyskać jest większa.
Po zabiegu fizjoterapia pomaga w powrocie do sprawności, dbaniu o bliznę pooperacyjną, kondycję mięśni, układ oddechowy i krążeniowy. Bardzo ważny jest również trening stabilizacji centralnej.
Gorset ratunkiem przed operacją.
Gorset najczęściej wkracza do akcji, kiedy kąt Cobba przekracza 20-25 stopni. Zależy to też od wieku pacjenta, stopnia dojrzałości kostnej (Risser) i innych czynników. O tym, czy gorset powinien zostać zlecony, decyduje lekarz. Gorset wykonywany jest przez ortotyka.
Obecnie zdejmowanie miary do produkcji gorsetu nie są już tak uciążliwe jak w przeszłości. Jeszcze niedawno (a w niektórych placówkach nadal) wykonywano gipsowanie pacjenta. Dzięki temu uzyskiwano swego rodzaju formę, która odwzorowywała ustawienie tułowia pacjenta. Później wykonywano odlew. Służył on do produkcji gorsetu dla tego, konkretnego pacjenta. Obecnie badanie wykonywane jest za pomocą skanera, a cała obróbka wykonywana jest w specjalnym programie na komputerze.
Gorset docelowo powinien być noszony całą dobę. Odlicza się jedynie czas na wzięcie prysznica oraz ćwiczenia (wykonywane codziennie!).
Oczywiście do gorsetu trzeba się przyzwyczaić. Przy odbiorze pacjent otrzymuje dokładne informacje jak wygląda harmonogram noszenia gorsetu (ile czasu na początek, po jakim okresie wydłużyć czas noszenia) oraz inne kluczowe informacje. Opis i zasady działania gorsetów ortopedycznych ciekawie opisał Wojtek z Vigo Ortho, czyli firmy, która zajmuje się produkcją ortez i protez.
Metody stosowane w fizjoterapii skolioz.
Można by powiedzieć – co kraj to obyczaj, co kraj to metoda terapii. Również na naszym rodzimym podwórku istnieją różne rodzaje terapii. Naprawdę łatwo zagubić się w tym gąszczu. Zwłaszcza, że co jakiś czas powstają nowe metody (zwykle z najlepszymi i najszybszymi efektami 🙂 ).
Dlatego powstało Międzynarodowe Towarzystwo Ortopedycznego i Rehabilitacyjnego Leczenia Skolioz SOSORT (Society on Scoliosis Orthopaedic and Rehabilitation Treatment). Skupia się ono na nieinwazyjnym (czyli nieoperacyjnym) leczeniu skolioz. Członkami są zarówno lekarze, jak i fizjoterapeuci, inżynierowie, ortotycy, psychologowie i inni. Dzięki takiemu przekrojowi specjalistów, możliwe jest prowadzenie szerokich, interdyscyplinarnych badań nad leczeniem skolioz. SOSORT również sprawdza, które metody terapii skolioz są skuteczne i bezpieczne dla pacjentów.
Jaką metodę fizjoterapii wybrać? Leczenie skoliozy nie powinno być przypadkowe.
SOSORT opracowało wytyczne, według których ocenia czy dana metoda powinna mieć zastosowanie w terapii skoliozy.
- Metoda poparta dowodami naukowymi (EBM, ang. Evidence Basen Medicine).
- Musi zawierać edukację pacjenta oraz opiekunów.
- Najważniejszym elementem i celem terapii powinna być trójpłaszczyznowa auto korekcja pacjenta.
- Terapia powinna zawierać ćwiczenia, które stabilizują postawę w pozycji skorygowanej.
- Uwzględnia naukę autokorekcji w trakcie czynności dnia codziennego oraz kształtowanie prawidłowych nawyków.
- FITS – Funkcjonalna Indywidualna Terapia Skolioz (Polska),
- DoboMed – metoda Dobosiewicz (Polska),
- BSPTS – Barcelona Scoliosis Physical Therapy (Hiszpania),
- Lyon – metoda Lyońska (Francja),
- SEAS – Scientific Exercises Approach to Scoliosis (Włochy),
- MedX (USA),
- Schroth (Niemcy),
- metoda Side-Shift (Wielka Brytania),
- RPG – Global Postural Re-education (Francja).
Nie żałuj czasu na poszukiwania.
Nie każdy fizjoterapeuta będzie miał w rękach właściwe narzędzia do terapii skoliozy. Tak samo jak nie każdy może prowadzić terapię niemowlęcia, kobiety w ciąży czy sportowca po urazie.
Szukając fizjoterapeuty, warto poświęcić czas na sprawdzenie, która metoda terapii najbardziej pasuje Tobie i Twojemu dziecku. Na stronach internetowych gabinetów rehabilitacyjnych zwykle można znaleźć informacje o kadrze i ukończonych kursach każdego z terapeutów.
Pamiętaj też o tym, że wiedza i doświadczenie ma zastosowanie już na etapie diagnostyki i badania skoliozy u dziecka. Niezależnie od tego czy udajesz się do lekarza czy do fizjoterapeuty, sprawdź w czym się specjalizuje.
Skolioza ma to do siebie, że im szybciej ją wykryjemy, tym mamy większe szanse na sukces w terapii. Nie warto więc poświęcać tego czasu na fizjoterapię ogólną. Na pewno będzie miała ona jakieś pozytywne efekty, ale nie na korekcję skoliozy!
Wpis ma charakter edukacyjny i nie zastąpi wizyty u specjalisty. Jeżeli martwi Cię coś w rozwoju Twojego dziecka, skonsultuj się z profesjonalistą i dowiedz się jak ważna może być fizjoterapia dzieci. Badanie dziecka jest konieczne do postawienia diagnozy i wyboru najlepszej formy terapii.
Bibliografia:
2016 SOSORT guidelines: orthopaedic and rehabilitation treatment of idiopathic scoliosis during growth, Negrini et al, Scoliosis Spinal Disord. 2018; 13: 3.
- https://ortezy-vigo.pl
