Wychodząc z gabinetu lekarza ze skierowaniem na operacje skoliozy, masz w ręku listę badań do zrobienia przed pobytem w szpitalu. Na tej liście powinien znaleźć się jeszcze jeden punkt, który niestety jest najczęściej pomijany. Aby lepiej przygotować ciało do operacji i przyspieszyć powrót do sprawności po zabiegu, warto uzupełnić swoją listę o tę pozycję. Jest to fizjoterapia skierowana na przygotowanie do operacji skoliozy.
Fizjoterapia jako przygotowanie do operacji skoliozy
Pacjenci, którzy zostali zakwalifikowani do operacji skoliozy powinni się do niej solidnie przygotować. Fizjoterapia przed operacją skoliozy przygotowuje tkanki miękkie. takie jak mięśnie, więzadła i powięź do zabiegu korekcyjnego. Co najważniejsze takie przygotowanie jest istotne dla kręgosłupa.
Ćwiczenia przygotowujące do operacji skoliozy są szczególnie ważne u pacjentów z dużym skrzywieniem kręgosłupa. W przypadku późno wykrytej skoliozy, gdy pierwszą zaproponowaną metodą leczenia jest operacja, przygotowanie do zabiegu jest niezbędne.
W przypadku pacjentów, którzy uczęszczali na fizjoterapię wymagana jest jedynie zmiana formy terapii przez operacją.
Przygotowanie do operacji skoliozy - jakie ćwiczenia wykonywać?
Terapia przed zabiegiem operacyjnym różni się od specyficznej fizjoterapii skolioz. Powinna skupiać się na kilku kluczowych obszarach wymienionych poniżej.
1. Ćwiczenia oddechowe i trening mięśni oddechowych
U pacjentów, u których występuje skolioza, dochodzi do deformacji i zmian w obrębie tułowia i klatki piersiowej. Żebra “podążają” za kręgosłupem, przez co niektóre obszary stają się wypukłe, a inne wklęsłe. Cierpi na tym mechanika oddychania, która jest zaburzona. Terapia oddechowa poprzedzająca operacje, poprawia wzorzec oddechowy. Co więcej, umożliwia lepszą korekcję skrzywienia oraz garbu żebrowego w czasie operacji.
2. Ćwiczenia oraz techniki zwiększające ruchomość kręgosłupa
Istotnym elementem wpływającym na możliwość lepszej korekcji w czasie operacji jest jego elastyczność. Zmiany w strukturze kręgosłupa (czyli jego budowie) wpływają też na okoliczne tkanki miękkie. To prowadzi do ograniczenia ruchomości kręgosłupa, czyli mniejszej elastyczności.
Przed operacją wykonywane jest RTG czynnościowe, którego zadaniem jest ocena ruchomości kręgosłupa. Jednak już na wcześniejszym etapie fizjoterapeuta jest w stanie ocenić ruchomość za pomocą testów diagnostycznych. Używając technik fizjoterapeutycznych może wpłynąć na segmenty kręgosłupa, w których występuje ograniczenie.
W sytuacji odwrotnej, czyli kiedy ciało dziecka jest zbyt elastyczne, wymagana jest całkowicie odmienna terapia. Szczególnie istotne jest wtedy usprawnianie stabilizacyjne przed zabiegiem, ale również po nim ( na temat ćwiczeń po operacji pisałam w poprzednim artykule). Zgodnie z badaniami naukowymi u pacjentów z dużą elastycznością znacznie częściej występują późne powikłania po operacji skoliozy.
3. Ćwiczenia elongacyjne
Ćwiczenia te pomagają rozciągnąć i wydłużyć nie tylko mięśnie otaczające kręgosłup, ale również nerwy, aby nie uległy podrażnieniu w procesie prostowania operacyjnego kręgosłupa. Zmniejsza się również ryzyko uszkodzenia tkanek miękkich, które otaczają i podtrzymują kręgosłup w czasie operacji. Elongacja jest szczególnie istotna przy dużych i sztywnych skrzywieniach.
Przygotowanie do operacji skoliozy ma duże znaczenie psychologiczne
Nie należy też pominąć aspektu psychologicznego wykonywanych ćwiczeń. Wykonywanie ich pozwala na aktywne uczestnictwo w procesie leczenia, wzmacniając poczucie sprawczości i kontroli. Regularne ćwiczenia mogą się przyczynić do poprawy nastroju, zwiększenie pewności siebie i zmniejszeniu lęku przed operacją.
Przykładowe ćwiczenia przygotowujące do operacji skoliozy
Przedstawiam kilka ćwiczeń przygotowujących do zabiegu operacyjnego które można wykonać samodzielnie w domu, zachęcam jednak do wizyty u fizjoterapeuty pracującego ze skoliozami, który dobierze ćwiczenia indywidualnie do pacjenta i występującej u niego skoliozy.
1. Koci grzbiet
- zacznij od ustawienia się w pozycji klęku podpartego (dłonie bezpośrednio pod barkami, kolana pod biodrami),
- zaokrąglij plecy przyciągając podbródek do klatki piersiowej,
- utrzymaj pozycję 10-20 sekund,
- wróć do pozycji początkowej,
- powtórz 10 razy.
2. Pozycja dziecka
- ustaw się w pozycji klęku podpartego,
- usiądź na piętach,
- wyciągnij ręce do przodu i oprzyj czoło na podłodze,
- utrzymaj pozycję 20-30 sekund,
- spróbuj wyciągnąć palce jeszcze trochę do przodu,
- powtórz 10 razy.
3. Pies z głową w dół
- ustaw się w pozycji klęku podpartego,
- prostuj kolana jednocześnie wyciągając biodra do sufitu,
- postaraj się docisnąć pięty do podłoża
- utrzymaj 10-20 sekund,
- wróć do pozycji początkowej,
- powtórz 10 razy.
4. Elongacja przy krześle
- usiądź przodem do oparcia krzesła,
- dłonie połóż na oparciu,
- usiądź na piętach,
- staraj się wydłużyć plecy,
- utrzymaj 20-30 sekund,
- powtórz 10 razy.
5. Ćwiczenie oddechowe z taśmą
- połóż się na plecach, nogi ugięte,
- na wysokości łuków żebrowych połóż pod plecy taśmę elastyczną, skrzyżuj z przodu,
- nabierz dużo powietrza do płuc starając się żebrami rozciągać taśmę,
- skup się szczególnie na obszarze zapadniętych żeber,
- skup się na spokojnym, głębokim oddechu,
- powtórz 10 razy.
Jeżeli wiesz, że Twoje dziecko czeka zabieg operacyjny, polecamy konsultację z fizjoterapeutą. Podczas takiej konsultacji poznacie ćwiczenia dobrane indywidualnie, dzięki czemu efekt zabiegu będzie lepszy a uzyskana korekcja większa. Fizjoterapeuta opowie również dziecku, jak będzie wyglądał powrót do sprawności po zabiegu operacyjnym.
Bibliografia:
- Bowker R, Morash K, Mishreky A, Yaszay B, Andras L, Sturm P, Sponseller PD, Thompson GH; Pediatric Spine Study Group; El-Hawary R. Scoliosis flexibility correlates with post-operative outcomes following growth friendly surgery. Spine Deform. 2022 Jul;10(4):933-941. doi: 10.1007/s43390-022-00481-0. Epub 2022 Feb 11. PMID: 35147914.
- Tavares Junior, M.C.M.; Marcon, R.M.; Cristante, A.F.; Letaif, O.B. Correlation between Scoliosis Flexibility Degree on Preoperative Imaging with Postoperative Curve Correction and Mechanical Complications. Appl. Sci. 2022, 12, 7305. https://doi.org/10.3390/app12147305
- Nowacki M, Nowacki W, Szymkowiak E. The use of perioperative physiotherapy methods in surgical treatment of idiopathic scoliosis – an analysis of the latest reports and scientific literature. MBS [Internet]. 2012 Jun. 23 [cited 2023 Jun. 5];26(4):103-10. Available from: https://apcz.umk.pl/MBS/article/view/v10251-012-0078-7
