Skolioza u dzieci…długo zastanawiałam się, jak zacząć ten artykuł. Moje myśli zbłądziły gdzieś w okolice lekcji z biologii w gimnazjum. Pamiętam rysunek wygiętego w pałąk kręgosłupa w książce. Podpis: Skolioza, czyli boczne skrzywienie kręgosłupa (czy coś w tym stylu;)). Dopiero na studiach dowiedziałam się, jak bardzo wprowadzono mnie w błąd. Później podczas zajęć praktycznych dowiedziałam się, że sama mam niedużą skoliozę. To wyjaśniło wiele moich nawracających dolegliwości i wrażenie krótszej nogawki w każdych możliwych spodniach 🙂 Z tego artykułu dowiesz się czym jest skolioza, kiedy najczęściej powstaje i jakie mogą być jej objawy.
Czy skolioza u dzieci to choroba cywilizacyjna?
Skolioza jest często występującym obecnie schorzeniem wśród młodzieży. Mam wrażenie, że występuje coraz częściej (co zresztą nie odróżnia jej od pozostałych wad postawy). Takie czasy…pozycja siedząca przeważa i brak jest spontanicznej aktywności po szkole (zastąpiona jest aktywnością w sieci). W oficjalnych danych, nie wygląda to tak źle. Skolioza idiopatyczna wśród dzieci i młodzieży dotyczy 2-3 % populacji. Musimy jednak pamiętać o tym, że badania przesiewowe nie są w naszym kraju w rozkwicie. Dlatego uważam, że te dane są zbyt optymistyczne i niestety nie miarodajne.
Boczne skrzywienie kręgosłupa czy skolioza?
Skolioza jest to trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa. Kiedy mówię to w gabinecie, to zwykle nie ma efektu wow (nie rozumiem czemu?). Dlatego z pomocą przychodzi mi kolega Ziutek, czyli nasz model kręgosłupa. Dzięki niemu dzieci i ich rodzice mogą zobaczyć jak bardzo złożona jest to wada. Skoliozę trzeba zawsze rozpatrywać w trójwymiarze. Owszem, występuje wygięcie boczne, ale również rotacja kręgów oraz zaburzenie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa (przeczytaj więcej o kifozie i lordozie). To sprawia, że terapia skolioz jest skomplikowana i powinna obejmować korekcję we wszystkich płaszczyznach.
Skoliozę diagnozujemy, kiedy kąt skrzywienia mierzony metodą Cobba wynosi >10 stopni. Kąt Cobba wyliczany jest ze zdjęcia RTG przez specjalistę.
Kiedy pojawia się skolioza u dzieci?
Skolioza może wystąpić w zasadzie w każdym wieku dziecka. Ale najczęściej pojawia się w okresie intensywnego wzrostu. Momenty najbardziej krytyczne to okres między 5 a 8 rokiem życia oraz okres dojrzewania (11-14 lat). W czasie wzrostu niewielkie asymetrie mogą przerodzić się w skoliozę. Nierównowaga sił działających na kręgosłup sprawia, że nie rośnie on równomiernie i zaczyna wytwarzać łuki.
Innym newralgicznym okresem w życiu dziecka jest okres niemowlęcy i wczesnodziecięcy. Wtedy wzrost jest bardzo intensywny. Na szczęście w tym czasie, dzieci są bardzo często na wizytach u pediatry. Rodzic również codziennie widzi dziecko bez ubrania. Dzięki temu, jest duże prawdopodobieństwo, że nieprawidłowości zostaną szybko wykryte. Przeczytaj więcej o asymetrii niemowlęcej .
Jeżeli skolioza występowała wcześniej, to w okresie wzrostu jest najbardziej narażona na progresję, czyli pogorszenie. Niestety kiedy kręgosłup rośnie, nie zaczyna się prostować. Rośnie wzdłuż swojej osi. A ta w przypadku skoliozy nie jest pionową linią, ale ma kształt wygięty w łuk lub kilka łuków.
Czy skolioza daje objawy?
Skolioza nie zawsze daje objawy, dlatego tak często jest diagnozowana zbyt późno. Badania przesiewowe lub regularne kontrole postawy u fizjoterapeuty lub lekarza mogłyby pomóc wykryć asymetrię na wczesnym etapie. To z kolei umożliwiłoby wdrożenie programu ćwiczeń, który zmniejszyłby ryzyko rozwoju skoliozy.
Co z punktu widzenia rodzica może świadczyć o skoliozie u dziecka?
Można powiedzieć, że są swego rodzaju “sygnały alarmowe”, które powinny zaprowadzić rodzica z dzieckiem pod drzwi gabinetu fizjoterapeuty.
Co powinno zwrócić uwagę rodzica?
- nierówno ustawione barki,
- asymetria łopatek,
- asymetria tułowia,
- zniekształcenia klatki piersiowej (np. wysunięcie żeber z jednej strony, asymetria piersi u dziewcząt),
- asymetrycznie ustawiona miednica (często rodzice sugerują, że dziecko ma nierówną długość nóg),
- podczas skłonu plecy są uwypuklone bardziej po jednej ze stron.
Co zrobić jeżeli wydaje mi się, że moje dziecko ma skoliozę?
Jak zwykle polecam wizytę u specjalisty. Najlepiej do osoby, która specjalizuje się właśnie w skoliozach. O tym kiedy wybrać fizjoterapeutę, a kiedy ortopedę, możesz przeczytać w artykule o badaniu skoliozy. Ważne, żeby nie odwlekać diagnostyki, bo może się okazać, że przespaliśmy moment i terapia będzie dużo trudniejsza i bardziej długotrwała.
Bibliografia
- Dr n. med.Lidia Ziółkowska, Michał Karpiński, Marta Kamińska, Skolioza idiopatyczna, Pediatria po dyplomie, vol. 15 Nr 4, Sierpień 2011
- Sohrab Virk, MD, MBA & Sheeraz Qureshi, MD, MBA & Harvinder Sandhu, MD, HSSJ (2020) 16:137–142, History of Spinal Fusion: Where We Came from and Where We Are Going,
Cieszę się, że w miarę wcześnie trafiłam z córką do doktora Więcka w Krakowie. Stwierdził, że w porę zareagowaliśmy. Teraz córka ćwiczy pod okiem fizjoterapeuty i pływa, podobno są duże szanse że problem się nie pogłębi
To prawda. Wczesna diagnoza jest bardzo ważna! A im wcześniej trafi się pod skrzydła odpowiedniego specjalisty, tym szanse na brak progresji są większe. Super, że tak było w Wasza przypadku 🙂
Trochę wprowadzasz błąd, bo w praktyce każde skrzywienie boczne kręgosłupa to skolioza, ponieważ ze względu na biomechanikę kręgosłupa każde skrzywienie boczne powoduje także torsję kręgów oraz zmianę ułożenia kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej. Jest to potwierdzone badaniami i na dzień dzisiejszy zgodne z wiedzą medyczną. Można o tym przeczytać choćby w podręczniku PZWL – “Fizjoterapia w Ortopedii” i podobnych źródłach.
W praktyce być może tak, ale w artykule chodziło o to, aby uświadomić osoby, które nie zajmują się tematem zawodowo, jak skomplikowane jest to schorzenie. Termin “boczne skrzywienie kręgosłupa” jest bardzo upraszczający to zagadnienie i nie powinien być używany jako synonim skoliozy.